«Είναι πολιτική μας ευθύνη όπως η απόφαση για επιστροφή των Μαρωνιτών τεθεί σε ισχύ»
«Μην παρεξηγείτε την κατάσταση. Το πολιτικό μήνυμα και η θέληση είναι εκεί. Δεν έχουν αλλάξει. Αντιθέτως, είναι ισχυρότερα τώρα και θα γίνουν μερικά συγκεκριμένα βήματα»
«Πρέπει να εντοπίσουμε έναν τόπο που να έχει την ίδια στρατηγική θέση ή την ίδια αξία και στη συνέχεια να αποφασίσουμε για μετακίνηση στρατοπέδων»
«Νομίζω ότι, ανεξάρτητα από το αν είσαι μέλος αυτής της κοινότητας ή της άλλης κοινότητας ή αν έχεις αυτή την ταυτότητα ή την άλλη ταυτότητα, αυτό που χρειαζόμαστε περισσότερο αυτή τη στιγμή είναι ο διάλογος»
«Πιστεύω ότι δημιουργήσαμε και διατηρήσαμε έναν καλό διάλογο και σχέση με τη Μαρωνιτική Κοινότητα»
Σε μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη στον Τύπο των Μαρωνιτών, ο «Υπουργός Εξωτερικών» και «Αναπληρωτής Πρωθυπουργός» των Τουρκοκυπρίων Κουντρέτ Οζερσάι, ανοίγει τα χαρτιά του για τη σχέση του με τη Μαρωνιτική Κοινότητα, την απόφαση της Τουρκοκυπριακής κοινότητας για επιστροφή των Μαρωνιτών στα χωριά τους, το κυπριακό καθώς και για τη μέχρι σήμερα πολιτική του πορεία. Κάνει λόγο για το πότε έμαθε για την ύπαρξη της Μαρωνιτικής Κοινότητας στην Κύπρο κατά τη διάρκεια της διατριβής του στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας, τονίζοντας ότι μέχρι σήμερα διατηρήθηκε μια καλή σχέση και ένας καλός διάλογος με τους Μαρωνίτες. Με αφορμή τις πρόσφατες συναντήσεις του με ηγέτες πολιτικών κομμάτων, αναφέρεται στη σημασία του διαλόγου, ως μέσου κατανόησης και αντίδοτου στις λανθασμένες αντιλήψεις και τις συγκρούσεις. Σχετικά με την ανακοίνωση της Τουρκοκυπριακής κοινότητας τον Ιούλιο του 2017 και το κάλεσμα για επιστροφή των Μαρωνιτών στα χωριά τους, ο πρόεδρος του «Κόμματος του Λαού» κ. Οζερσάι, αναφέρει ότι πολλοί παράγοντες που έλαβαν χώρα έκτοτε στην Τουρκοκυπριακή κοινότητα καθυστέρησαν πολλά θέματα, μεταξύ των οποίων και αυτό. Εντούτοις, δηλώνει ότι η απόφαση είναι εκεί και υπάρχει η αποφασιστηκότητα για υλοποίηση της. Τέλος, καλεί τους Μαρωνίτες να είναι ήρεμοι και να αναμένουν τα ουσιαστικά βήματα, αφού η ανακοίνωση ήταν πέρα για πέρα ειλικρινής.
Ερ. Μπορείτε να μας πείτε πρώτα λίγα λόγια για τη σχέση σας με τη Μαρωνιτική Κοινότητα; Πότε άρχισε και πώς θα περιγράφατε αυτή τη σχέση;
Όλα ξεκίνησαν όταν ήμουν στο Πανεπιστήμιο. Ήμουν φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας και εκεί υπήρχε ένας καθηγητής που ειδικευόταν στις διάφορες κοινότητες κατά την Οθωμανική Περίοδο. Μας ζήτησε να ετοιμάσουμε μια εργασία στο σπίτι, στο πλαίσιο της διατριβής και για τον λόγο αυτό, κατά την καλοκαιρινή περίοδο, επέστρεψα στην Κύπρο και για πρώτη φορά πήγα στον Κορμακίτη για να συναντηθώ με Μαρωνίτες, κυρίως ηλικιωμένους και να κάνω συνεντεύξεις μαζί τους. Όταν συνειδητοποίησα για πρώτη φορά ότι έχουμε μια τέτοια κοινότητα, διαφορετική από την ελληνοκυπριακή κοινότητα, με διαφορετική ταυτότητα, ένιωσα ντροπή που δεν ήξερα για αυτήν προηγουμένως. Μόνο όταν ξεκίνησα το πανεπιστήμιο το συνειδητοποίησα αυτό, αλλά μπορώ να πάω ακόμα πολύ πίσω όταν πηγαίναμε με τους συγγενείς μου για κυνήγι, πολλά χρόνια πριν. Θυμάμαι κάτι που είπα μπροστά στους Μαρωνίτες στον Κορμακίτη φέτος, κατά τη διάρκεια της χοροεσπερίδας. Ταξιδεύαμε νωρίς το πρωί την Κυριακή για κυνήγι και τα παράθυρα δεν ήταν τόσο καθαρά λόγω του χειμερινού καιρού και ξαφνικά ξύπνησα στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου και είδα μια εκκλησία και μερικούς ανθρώπους εκεί και σοκαρίστηκα. Σκέφτηκα «που βρίσκομαι τώρα»; Αυτή ήταν η πρώτη επαφή με τη Μαρωνιτική Κοινότητα. Αυτό είναι φυσικά συμβολικό, διάβασα κάτι όταν ήμουν στο πανεπιστήμιο, αλλά και είχα και καλούς φίλους αργότερα, όχι μόνο ηλικιωμένους αλλά και άλλους μέσω της Μαρίας Σκούλλου και του πατέρα της Γιώργου που έχουν το εστιατόριο εκεί. Πιστεύω ότι δημιουργήσαμε και διατηρούμε έναν καλό διάλογο και σχέση με τη Μαρωνιτική Κοινότητα. Το εστιατόριο της Μαρίας είναι σαν ένα σημείο πρόσβασης και σύνδεσης στο διαδίκτυο, που μου επιτρέπει να «συνδέομαι» με τη Μαρωνιτική Κοινότητα.
Ερ. Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους αναπτύξατε μια πολύ καλή σχέση με τον επικεφαλής της Μαρωνιτικής Κοινότητας κ. Γιαννάκη Μούσα, όπως ακριβώς και με άλλους ηγέτες πολιτικών κομμάτων στην Κύπρο. Σε αυτό το πλαίσιο είχατε και τις πρόσφατες συναντήσεις με τον κ. Αβέρωφ Νεοφύτου, μία φορά μάλιστα στον Κορμακίτη. Πιστεύετε ότι αυτές οι συναντήσεις βοηθούν στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των κοινοτήτων στην Κύπρο;
Φυσικά. Με αυτή την έννοια, ίσως ήταν η πρώτη φορά που ένας φίλος Μαρωνίτης ενεργούσε ακριβώς σαν διαμεσολαβητής, παρέχοντας την πλατφόρμα σε μας για να συναντηθούμε, αν και συναντηθήκαμε και προηγουμένως στη Νέα Υόρκη. Νομίζω ότι, ανεξάρτητα από το αν είσαι μέλος αυτής της κοινότητας ή της άλλης κοινότητας ή αν έχεις αυτή την ταυτότητα ή την άλλη ταυτότητα, αυτό που χρειαζόμαστε περισσότερο αυτή τη στιγμή είναι ο διάλογος. Επειδή δυστυχώς έχουμε – όχι ότι μου αρέσει βέβαια αυτό – στην πραγματικότητα, μια σύγκρουση πολιτισμών. Και υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός συγκρούσεων γύρω μας, παντού στον κόσμο και στη Μέση Ανατολή. Ως εκ τούτου, η κύρια πηγή ή οι βασικές αιτίες αυτών των συγκρούσεων είναι, είτε η παρεξήγηση, είτε οι εικόνες ή οι λανθασμένες αντιλήψεις, είτε η προκατάληψη. Αυτά δημιούργησαν τα πάντα. Και αυτό είναι πολύ επικίνδυνο. Τα αντίδοτα ή η επίθεση σε τέτοιες δηλητηριώδεις πράξεις είναι ο διάλογος. Να κατανοείς άμεσα τι λέει ο άλλος, αντί να περιμένεις κάποιον να έρθει και να σου μεταφέρει το μήνυμα. Πρέπει να μιλάς απευθείας μαζί του και να του δώσεις το σωστό μήνυμα. Υπό αυτή την έννοια, πιστεύω ότι ένας τέτοιος διάλογος, ο άμεσος διάλογος, ακόμη και με την απουσία των Ηνωμένων Εθνών από την αίθουσα, είναι καλύτερος.
Ερ. Πρόσφατα παρακολουθήσαμε μια μεγάλη συζήτηση στα ΜΜΕ σχετικά με την απόφαση της Τουρκοκυπριακής κοινότητας και το κάλεσμα προς τους Μαρωνίτες να επιστρέψουν στα χωριά τους, πριν από μια τελική διευθέτηση στο κυπριακό πρόβλημα. Αυτό έγινε τον Ιούλιο του 2017. Μπορείτε να μας εξηγήσετε πολύ απλά το περιεχόμενο της απόφασης και τη φιλοσοφία πίσω από αυτήν;
Λοιπόν, δεν είμαι απόλυτα σίγουρος αν χρειαζόμαστε μια φιλοσοφία για αυτό ή όχι, επειδή έχουμε από την αρχή, ακόμα και από το 1960 και προηγούμενα, μια πολύ καλή σχέση με τη Μαρωνιτική Κοινότητα. Έτσι, υπό αυτή την έννοια, η φύση της σχέσης μεταξύ της Τουρκοκυπριακής και της Μαρωνιτικής κοινότητας ήταν πάντα διαφορετική από τη φύση της σχέσης μεταξύ των Τουρκοκυπρίων και των Ελληνοκυπρίων. Όχι βέβαια ότι μου αρέσει η φύση της σχέσης μεταξύ Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων. Αυτό είναι κάτι το ατυχές. Αλλά υπάρχει ένα μέρος της ιστορίας, κάτι που έχει καθιερωθεί εκεί. Αλλά ακόμα και όταν επιχειρήσαμε για πρώτη φορά να δημιουργήσουμε μια διαφορετική πολιτική οντότητα το 1975, στο Τουρκικό Ομοσπονδιακό Κράτος της Κύπρου, σε αυτό το σύνταγμα και στον πρώτο νόμο που εφαρμόσαμε, διαφοροποιήσαμε τους Μαρωνίτες από τους υπόλοιπους. Και η περιουσία της Μαρωνιτικής Κοινότητας δεν θεωρήθηκε ως εγκαταλελειμμένη περιουσία, επομένως δεν θεωρήσαμε την περιουσία των Μαρωνιτών ως ιδιοκτησία του κράτους. Έτσι, αυτή είναι μια σημαντική διαφορά μεταξύ των άλλων εγκαταλελειμμένων περιουσιών και των περιουσιών των Μαρωνιτών. Ναι, λανθασμένα πάρθηκαν κάποιες περιουσίες, ορισμένες από τις οποίες αποκαταστάθηκαν και άλλες θα αποκατασταθούν. Αλλά εκτός από αυτές τις εξαιρετικές περιπτώσεις, ως βασική αρχή, αντιμετωπίσαμε τη Μαρωνιτική Κοινότητα και τις περιουσίες της διαφορετικά.
Τώρα, η πραγματική κατάσταση, η οποία έχει να κάνει με το ότι τα περισσότερα από τα χωριά χρησιμοποιούνται για στρατιωτικούς σκοπούς ή είναι υπό στρατιωτικό καθεστώς και αυτό είναι μία από τις βασικές δυσκολίες ή ήταν πάντα η βασική δυσκολία. Αλλά δεν το λέω αυτό με την έννοια ότι ο στρατός δεν επιτρέπει ορισμένα πράγματα να γίνονται, αλλά στην πραγματικότητα, νομικά και διοικητικά, εάν πρόκειται να κάνουμε κάτι, απαιτούνται κάποιες οικονομικές δαπάνες ουσιαστικά και αυτό σταδιακά απαιτεί χρόνο. Εάν αναφερόμαστε στην απομάκρυνση ενός στρατοπέδου από ένα χωριό, για αυτό χρειάζεται αρκετός χρόνος. Πρέπει να εντοπίσουμε έναν τόπο που να έχει την ίδια στρατηγική θέση ή την ίδια αξία με το ήδη υπάρχων, και στη συνέχεια να αποφασίσουμε για μετακίνηση του. Στη συνέχεια θα πρέπει να ολοκληρώσουμετη διαδικασία και να προετοιμάσουμε το έργο για τη μετακίνηση. Και τότε θα είμαστε σε θέση να επιτρέψουμε την επιστροφή αυτών των περιοχών. Μερικές φορές ακούμε μηνύματα ή απαιτήσεις ότι «εντάξει δεν μας πειράζει. Αφήστε μας και θα πάμε στο σπίτι μας, ανεξάρτητα από το αν υπάρχει στρατόπεδο εκεί». Δεν είναι τόσο απλό. Επειδή δεν μπορούμε να αναλάβουμε την ευθύνη ενώ ο στρατός βρίσκεται στο χωριό. Πρέπει να διαχωρίσουμε τα πράγματα. Βέβαια, κάναμε κάποια βήματα για την Αγία Μαρίνα. Υπήρξαν έργα όπως γνωρίζετε. Χτίστηκε ένας άλλος δρόμος που επιτρέπει την εύκολη πρόσβαση στον κόσμο για να μπορέσει να προσευχηθεί. Σχετικά με το νεκροταφείο, έγιναν ορισμένα βήματα, όχι τόσο γρήγορα, αλλά στο τέλος της ημέρας έγινε και εκεί αποκατάσταση. Υπάρχουν και πάλι αιτήματα για το νεκροταφείο, αλλά στο τέλος της ημέρας, για να ολοκληρωθεί, πρέπει να χωρίσουμε το στρατόπεδο από την ανθρώπινη παρουσία στο χωριό. Ως εκ τούτου, υπάρχουν διαφορές μεταξύ των Μαρωνίτικων χωριών. Σε μερικά από αυτά, μπορεί να είναι πιο εύκολο να γίνουν βήματα προς τα εμπρός, σε μερικά άλλα είναι πιο δύσκολο και θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος, για να είμαι ειλικρινής. Αλλά, απαντώντας και στην ερώτησή σας, ήμασταν σοβαροί και ειλικρινείς όταν το ανακοινώσαμε αυτό. Επειδή το κάναμε μονομερώς. Διότι αν δεν πρόκειται να κάνεις κάτι, δεν το ανακοινώνεις. Έτσι, αποφασίστηκε – όχι από την κυβέρνησή μου, αλλά πριν από μας – και ανακοινώθηκε. Επομένως είναι ευθύνη μας, το θεωρούμε ως ένα δικό μας εγχείρημα. Έστω και αν έχει δηλωθεί μονομερώς, δεν έχει σημασία, δεν αλλάζει τη φύση της (απόφασης). Είναι πολιτική ευθύνη της κυβέρνησης, βήμα προς βήμα, να τεθεί σε ισχύ. Το γνωρίζουμε αυτό. Το δεύτερο είναι και το προτείνω ευθέως στην κοινότητα των Μαρωνιτών, να μην επικεντρώνεστε στη συνεχιζόμενη συζήτηση από την πλευρά μας για το πώς θα γίνει, ποιος θα το υλοποιήσει, ποιος θα έχει την ευθύνη και τι πρόκειται να γίνει από τον πρόεδρο. Αυτό είναι κάτι που δεν αφορά εσάς, μην ανησυχείτε. Με αυτό μπορούν να ασχολείται ο επικεφαλής της κοινότητάς σας. Οι Μαρωνίτες δεν πρέπει να επικεντρωθούν στην εσωτερική συζήτηση στην πλευρά της Τουρκοκυπριακής κοινότητας, επειδή υπάρχει ένα διαφορετικό σύστημα εδώ. Πρόκειται για ένα κοινοβουλευτικό σύστημα. Η κατάσταση μπορεί να είναι διαφορετική στην Ελληνοκυπριακή πλευρά, όπου υπάρχει ένα προεδρικό σύστημα. Η πλευρά μας έχει ένα ημι-προεδρικό ή αν θέλετε κοινοβουλευτικό σύστημα, όπου ορισμένες πολιτικές αποφάσεις σχετικά με αυτά τα θέματα που συνδέονται με το Κυπριακό, μπορούν και πρέπει να αποφασίζονται από τον Πρόεδρο σε συνεννόηση με την κυβέρνηση, αλλά όταν πρόκειται για την εφαρμογή τους, είναι η κυβέρνηση αυτή που τα εφαρμόζει. Είναι συγκεκριμένα υπουργεία που θα εκδώσουν ορισμένα διατάγματα, θα λάβουν αποφάσεις, θα αλλάξουν τους κανονισμούς ή τον νόμο. Για τον λόγο αυτό, υπήρξε μία συζήτηση εδώ εσωτερικά, αλλά θα ακολουθήσουμε την ίδια πορεία και την ίδια γραμμή όπως ακριβώς με το άνοιγμα των νέων οδοφραγμάτων. Ο συντονισμός θα γίνει από την κυβέρνηση.
Ερ. Ξέρετε, κύριε Οζερσάι, η απόφαση ελήφθη πριν από ενάμιση χρόνο και ο κόσμος ανησυχεί αν ήταν μια ειλικρινής ανακοίνωση. Επειδή δεν λήφθηκαν μέτρα για να την ακολουθήσουν. Επιπλέον, έχουμε σήμερα μια κατάσταση στον Ασώματο, όπου ο κόσμος χρειάζεται «άδεια» από νωρίς για να έχει πρόσβαση στο χωριό, παρόλο που προηγουμένως υπήρχε η δυνατότητα εύκολης πρόσβασης.
Ας ξεκινήσουμε από το τελευταίο μέρος. Μην εξάγετε μηνύματα από τέτοιου είδους αλλαγές. Μη βγάζετε συμπεράσματα από αυτό. Κανείς δεν πρέπει να υποτιμά το γεγονός ότι η κυβέρνηση άλλαξε στο μεταξύ. Αλλά ακόμη και πριν από αυτό, για έξι μήνες υπήρξε μια πολύ σκληρή και ισχυρή πολιτική συζήτηση, καθώς και οι εκλογές, όπου η κυβέρνηση για πρώτη φορά στην ιστορία μας συγκροτήθηκε από τέσσερα κόμματα και έχουμε μια κυβέρνηση συνασπισμού. Εν τω μεταξύ, να σημειώσουμε ότι πέρυσι ο προϋπολογισμός δεν εγκρίθηκε. Κάθε χρόνο τον Δεκέμβριο, ο προϋπολογισμός εγκρίνεται, αλλά πέρυσι δεν εγκρίθηκε επειδή υπήρχε περίοδος εκλογών. Επομένως, για πρώτη φορά στην πολιτική μας ιστορία, εγκρίναμε τον προϋπολογισμό τον Φεβρουάριο. Στη συνέχεια, τα κονδύλια στον προϋπολογισμό αποδεσμεύτηκαν τέλη Μαρτίου. Και στη συνέχεια βρεθήκαμε σε άλλες εκλογές. Τοπικές αυτή τη φορά. Και ξανά αναστολή όλων των δραστηριοτήτων και των δημοσίων συμβάσεων. Έτσι, ξεκινήσαμε με τρόπο που, από διοικητικής απόψεως, τα πράγματα δεν ήταν τόσο εύκολα. Και αμέσως μετά τις εκλογές, όταν αισθανθήκαμε ότι τώρα μπορούμε να προχωρήσουμε με τα διάφορα θέματα – όχι μόνο το θέμα του ανοίγματος των Μαρωνίτικων χωριών – ξαφνικά βρεθήκαμε απέναντι από την πιο σοβαρή οικονομική κρίση, την πτώση της αξίας του νομίσματος. Το θέμα με την πτώση αυτή έκλεισε, άρχισε το πρόβλημα του νερού. Είναι εύκολο να υποτιμά κανείς ορισμένα πράγματα και να πει ότι, εντάξει, είχαμε αυτήν την μεγάλη χρονική περίοδο και τίποτα συγκεκριμένο δεν έχει συμβεί. Υπήρχε λόγος γι’ αυτό. Σας προτείνω ευθέως και μεταδώστε το μήνυμα στη Μαρωνιτική κοινότητα: μην παρεξηγείτε την κατάσταση κοιτώντας μόνο αυτά τα πράγματα. Το πολιτικό μήνυμα και η θέληση είναι εκεί. Δεν έχουν αλλάξει. Αντιθέτως, είναι ισχυρότερα τώρα και θα γίνουν μερικά συγκεκριμένα βήματα. Και αν δεν πρόκειται να κάνουμε κάτι, τότε γιατί επαναλαμβάνουμε την πολιτική μας δήλωση και βάζουμε τον εαυτό μας υπό πίεση για αυτήν την υποχρέωση; Σκεφτείτε το έτσι.
Ερ. Εσείς προσωπικά δηλώσατε πρόσφατα ότι το ζήτημα αυτό θα επιλυθεί σταδιακά και έγκαιρα. Έχουμε κάτι σημαντικό να πούμε; Ποιο θα είναι το πρώτο βήμα; Γνωρίζουμε για παράδειγμα ότι το πρώτο βήμα θα πρέπει να είναι η αποχώρηση του στρατού από τα δύο χωριά τουλάχιστον. Διαφορετικά δεν μπορούμε να μιλούμε για επιστροφή.
Δεν πρέπει να είστε σίγουροι για ορισμένα πράγματα, επειδή δεν είναι μόνο αυτό. Για παράδειγμα, ας πάρουμε μια πτυχή που αφορά τους πολίτες. Σε ορισμένα χωριά, μερικά από τα σπίτια χρησιμοποιούνται από το στρατιωτικό προσωπικό, τους συγγενείς τους, όχι για στρατιωτικούς σκοπούς. Αλλά για τα μέλη της οικογένειας και τους συγγενείς ορισμένων υψηλόβαθμων στρατιωτών που ζουν εκεί. Χρησιμοποιούνται για αυτούς τους σκοπούς και δεν έχουν καμία σχέση με τον στρατό. Δεν χρειάζεται να γίνει κάποιο βήμα που αφορά τον στρατό εδώ. Αυτό που χρειάζεται είναι να βρούμε στέγη για αυτούς τους ανθρώπους. Μερικές φορές οι άνθρωποι απλοποιούν τα πράγματα. Λένε ότι το στρατιωτικό καθεστώς είναι το κύριο εμπόδιο. Δεν είναι. Είναι ένα από τα εμπόδια. Πρέπει να το αντιμετωπίσουμε, είναι αλήθεια. Αλλά δεν είμαι βέβαιος ότι αυτό πρέπει να είναι το πρώτο βήμα, γιατί μπορεί να καταλήξουμε στην κατάργηση του στρατιωτικού καθεστώτος εκεί, αλλά όχι στην απομάκρυνση του στρατού. Εννοώ ότι μπορούμε να αλλάξουμε το νομικό καθεστώς αλλά αν δεν μπορέσουμε να βρούμε ένα εναλλακτικό μέρος για να μετακινηθεί και τα χρήματα για να μετακινηθεί, στην πραγματικότητα, δεν είναι η στρατιωτική ζώνη το ζήτημα αλλά ο στρατός που είναι μέσα. Έχω ενώπιον μου κάτι σχετικό τώρα σε ένα νεκροταφείο, ζήτημα που βέβαια δεν σχετίζεται με τη Μαρωνιτική κοινότητα. Επομένως δεν πρέπει να το παίρνουμε πάντα έτσι.
Ερ. Επομένως, είστε έτοιμοι να λάβετε μέτρα για την εφαρμογή αυτής της απόφασης;
Ναι φυσικά. Είμαστε αποφασισμένοι να λάβουμε μέτρα για την υλοποίηση της απόφασης. Στην περίπτωση του ανοίγματος των οδοφραγμάτων στη Δερύνεια και στο Απλίκι, η απόφαση αυτή λήφθηκε σε πολιτικό επίπεδο, αλλά όταν ήρθε στην φάση της εφαρμογής, είχαμε κάποιες δυσκολίες, αλλά τελικά η κυβέρνηση πήρε την πρωτοβουλία και ανέθεσε την ευθύνη σε συγκεκριμένα υπουργεία, έγιναν βήματα, κατασκευάστηκε ο δρόμος, φέραμε ηλεκτρικό ρεύμα, διαδίκτυο και κατέστη δυνατό το άνοιγμα των οδοφραγμάτων. Αυτή είναι η μέθοδος που θα ακολουθήσουμε. Ο συντονισμός θα γίνει από το γραφείο του Πρωθυπουργού, σε συνεννόηση με το γραφείο του Αναπληρωτή Πρωθυπουργού και τα αρμόδια υπουργεία. Θα τους ζητήσουμε να λάβουν μέτρα και να προετοιμάσουν ένα συγκεκριμένο πλάνο. Πόσα χρήματα χρειαζόμαστε γι’ αυτό το έργο κλπ. Θα συμμετάσχουν κατά κύριο λόγο ο Υπουργός Οικονομικών, ο Υπουργός Εσωτερικών και ο Υπουργός Μεταφορών.
Ερ. Αναφορικά με το Κυπριακό πρόβλημα, πιστεύετε ότι υπάρχει πιθανότητα να ξεκινήσουν και πάλι οι διαπραγματεύσεις; Είμαστε κοντά σε αυτό;
Έχω επανειλημμένα πει ότι όλοι έχουν επικεντρωθεί στους όρους αναφοράς. Πάνω σε ποια βάση θα είναι οι όροι αναφοράς και το κείμενο αναφοράς που θα συνταχθεί; Πιστεύω ότι αυτό είναι λάθος. Θεωρώ ότι αυτό πρέπει να είναι το δεύτερο βήμα, όχι το πρώτο βήμα. Αυτό αναφέρεται στην έκθεση του ΟΗΕ. Στην έκθεση του Γενικού Γραμματέα. Λέει ότι πρώτα οι ηγέτες πρέπει να συζητήσουν αν έχουν – και πρέπει να έχουν – ένα κοινό όραμα για το μέλλον αυτού του νησιού και τότε θα προετοιμάσουν ένα έγγραφο αναφοράς, τότε θα ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις στην πλήρη τους μορφή. Αυτή είναι η βασική λογική. Και ξέρετε τι συνέβη; Αρχίσαμε να συζητούμε ορισμένα θέματα σχετικά με το κοινό όραμα και έγινε σαφές ότι δεν έχουμε κοινό όραμα. Οι ηγέτες και ο ΟΗΕ το αγνόησαν αυτό και προχώρησαν στην προετοιμασία των όρων αναφοράς. Όροι αναφοράς για ποιο πράγμα; Σας ερωτώ. Για ποιο είδος πολιτικής ισότητας; Με τον τρόπο που το κατανοεί ο κ. Αναστασιάδης ή με τον τρόπο που γίνεται κατανοητός από τους Τουρκοκύπριους; Δεν επικρίνω τον κ. Αναστασιάδη. Λέω ότι δεν καταλαβαίνουμε το ίδιο πράγμα από μια ίδια πρόταση. Δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία, βασισμένη στην πολιτική ισότητα που είναι ένα ‘διαμέρισμα’ γι’ αυτόν και μια ‘βίλα’ για μένα. Εννοώ ότι καταλαβαίνουμε διαφορετικό πράγμα. Μετά ακολούθησαν και άλλες δηλώσεις του κ. Αναστασιάδη για χαλαρή ομοσπονδία, αποκέντρωση εξουσιών κλπ. και τώρα συνειδητοποιούμε ότι όχι μόνο δεν έχουμε κοινό όραμα μεταξύ των Τουρκοκυπρίων και των Ελληνοκυπρίων και της ηγεσίας τους, αλλά επίσης ότι δεν υπάρχει ένα κοινό όραμα μέσα στις ίδιες τις κοινότητες. Για τον λόγο αυτό, μπορεί κανείς να αποχωρήσει από τη διαπραγματευτική ομάδα και να πει ότι: «δεν πιστεύουμε ότι ο Αναστασιάδης διαπραγματεύεται για αυτό το είδος διευθέτησης. Μέχρις ότου αποφασίσει να διαπραγματευτεί γι’ αυτό, αποχωρούμε από την ομάδα διαπραγματεύσεων». Έτσι λοιπόν, δεν έχουμε το κοινό όραμα εντός των κοινοτήτων. Πιστεύω ότι αν είμαστε σοβαροί και αν θέλουμε πραγματικά να επιτύχουμε κάτι, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να έχουμε διάλογο και να καταλάβουμε εάν έχουμε ένα κοινό όραμα ή όχι. Εάν προχωρήσουμε σε μια άλλη διαδικασία διαπραγμάτευσης αντί του διαλόγου, αυτό που γνωρίζουμε και αυτό που είμαι βέβαιος είναι ότι θα έχουμε επανάληψη της ίδιας ιστορίας. Μετά από πενήντα χρόνια με αυτήν την επανάληψη του ίδιου πράγματος, είμαι σε θέση να το ξέρω. Εάν δεν διερωτηθεί κανείς για τα βασικά αίτια του προβλήματος και απλώς κλείσει τα μάτια του στην απουσία κοινού οράματος, αυτό που πρόκειται να γίνει είναι ακόμα μια απόπειρα διαπραγμάτευσης, ανανέωση της σύμβασης μερικών από τους διπλωμάτες που έστειλε ο ΟΗΕ και αυτό θα συνεχίζεται. Το γνωρίζουμε και το λέμε ότι θέλουμε κοινό όραμα, αλλά είναι προφανές ότι δεν μοιραζόμαστε αυτό το όραμα. Ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα, το ΑΚΕΛ, λέει ότι μιλούν (η ελληνοκυπριακή πλευρά) για ομοσπονδία, αλλά δίνουν ένα μήνυμα στην Τουρκία και στους Τουρκοκύπριους ότι είναι έτοιμοι να διαπραγματευτούν τη συνομοσπονδία και τη λύση δύο κρατών. Και ο κ. Αναστασιάδης λέει ότι αυτό δεν ισχύει. Υπάρχει διαφωνία μέχρι και σε αυτό. Αυτό συμβαίνει και στην τουρκοκυπριακή πλευρά. Ο πρόεδρος λέει ότι είναι πρόθυμος να διαπραγματευτεί την ομοσπονδία, το κόμμα CTP δηλώνει ότι υποστηρίζουν επίσης την ομοσπονδία, το CTP λέει επίσης ότι είναι έτοιμο να διαπραγματευτεί και την χαλαρή ομοσπονδία, αλλά λέει επίσης ότι αν φτάσουμε σε ένα διαφορετικό επίπεδο από την ομοσπονδία, τότε είμαστε εναντίον. Επομένως, πιστεύω ότι και για αυτό το θέμα, αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένας διαρθρωμένος διάλογος. Να καταλάβουμε αν μπορούμε να διαμορφώσουμε ένα κοινό όραμα ή όχι. Αν το αγνοήσουμε αυτό, θα αποτύχουμε και πάλι. Ακριβώς όπως ο Σίσυφος. Θα σπρώξουμε την πέτρα και η πέτρα θα επιστρέψει από το βουνό. Αν δεν το αγνοήσουμε αυτό και καθίσουμε και συζητήσουμε, πιστεύω ότι μπορεί να δημιουργηθεί ένα όραμα, αλλά δεν θέλω να αποκαλέσω ή να κατονομάσω αυτό το όραμα, επειδή όλα αυτά τα ονόματα και οι ετικέτες έχουν εξαντληθεί και δηλητηριαστεί στο παρελθόν. Έτσι είναι καλύτερα να μην το ονομάσουμε. Είναι καλύτερο να καθίσουμε και να συζητήσουμε τι είδους συνεργασία μπορούμε να δημιουργήσουμε. Ας ξεκινήσουμε από κάπου.
Ερ. Ας μιλήσουμε για τον Κουντρέτ Οζερσάι. Μια λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα και μια πολύ επιτυχημένη πολιτική καριέρα. Ποια είναι η γνώμη σας;
Υπάρχει ένα ερωτηματικό εκεί. Δεν είναι σαφές ότι είναι μια επιτυχημένη πολιτική σταδιοδρομία. Έχασα την ευκαιρία να απολαύσω να είμαι βουλευτής της αντιπολίτευσης. Δημιουργήσαμε αρχικά το κόμμα. Στις πρώτες εκλογές εξελέγην στο κοινοβούλιο. Πρώτη φορά στο κοινοβούλιο, τότε αμέσως στην κυβέρνηση, αλλά καμία πολυτέλεια του να είμαι μέρος της αντιπολίτευσης. Μετά από αυτό έγινα Υπουργός. Δεν είναι εύκολο. Δεν λέω ότι δεν έχουμε εμπειρία σε αυτό. Συνεργάστηκα με πολλούς πολιτικούς και προέδρους στο παρελθόν, αλλά δυστυχώς οι περιστάσεις που περιγράφω εν συντομία και ορισμένες απροσδόκητες εξελίξεις μας έφεραν σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Αυτή είναι η πρώτη φορά που το λέω αυτό: Ειλικρινά, για εμάς κύριος στόχος ήταν πάντοτε να υπηρετούμε το δημόσιο συμφέρον. Εάν σε κάποιο σημείο αισθανθώ ότι δεν υπηρετούμε το δημόσιο συμφέρον ή μπορούμε να εξυπηρετήσουμε καλύτερα το δημόσιο συμφέρον από το ακαδημαϊκό πεδίο, τότε θα παραιτηθώ και θα επιστρέψω σε αυτό.
Ερ. Ένα τελικό μήνυμα προς τους Μαρωνίτες της Κύπρου.
Ας είμαστε ήρεμοι και είναι καλύτερα να περιμένουμε να δούμε τα συγκεκριμένα βήματα παρά να εστιάζουμε στις πολιτικές συζητήσεις. Είμαστε ειλικρινείς και ανεξάρτητα από τις πολλές άλλες συζητήσεις, θα προσπαθήσουμε να προχωρήσουμε με το όλο θέμα. Είμαστε ειλικρινείς και αυτή είναι η πιο σημαντική πτυχή. Να είστε ήρεμοι. Θα κάνουμε ότι καλύτερο μπορούμε.
