Η ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΜΑΡΩΝΙΤΙΚΗ ΑΡΑΒΙΚΗ

Η Κυπριακή Μαρωνιτική Αραβική ή Sanna (η γλώσσα μας) ομιλείται κυρίως στον Κορμακίτη και αποτελεί πολύτιμο στοιχείο του πολιτισμού των Μαρωνιτών. Οι κάτοικοι μιλούν τη ξεχωριστή αυτή διάλεκτο, ήδη από τον 12ο-13ο αιώνα, και μέχρι την εισβολή του 1974 και τη διασπορά, ήταν η κύρια γλώσσα επικοινωνίας στο χωριό.

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι τα παιδιά δεν μάθαιναν Ελληνικά παρά στην πρώτη τάξη του Δημοτικού, αφού η ΚΜΑ αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας και ήταν άμεσα ταυτισμένη με τα ήθη και έθιμα του χωριού. Περιέχει κυρίως αραβικές λέξεις, οι περισσότερες εκ των οποίων όμως δεν είναι εύκολα κατανοητές από ένα συνήθη ομιλητή της σύγχρονης Αραβικής, ως αποτέλεσμα της γεωγραφικής και γλωσσολογικής απομόνωσης της από τον ευρύτερο χώρο όπου μιλούσαν την Αραβική αλλά και της ενσωμάτωσης σε αυτήν στοιχείων της κυπριακής διαλέκτου. Η ΚΜΑ συγκεντρώνει το ακαδημαϊκό ενδιαφέρον διακεκριμένων γλωσσολόγων, καθώς εμπεριέχει αραβικούς όρους αραμαϊκής προέλευσης, της γλώσσας του Χριστού. Επιπλέον, το γεγονός ότι χρησιμοποιείται αποκλειστικά από τους Μαρωνίτες Χριστιανούς της Κύπρου την καθιστά μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς του ανατολικού Χριστιανισμού.

Λόγω της προσφυγιάς και του διασκορπισμού των Μαρωνιτών σε διάφορες περιοχές της ελεύθερης Κύπρου, η ΚΜΑ είναι σήμερα κατανοητή από 1200 περίπου Μαρωνίτες μόνο. Διασώθηκε μέχρι σήμερα μεταδιδόμενη προφορικά, αφού δεν διέθετε γραπτή μορφή. Το 1993 η UNESCO την συμπεριέλαβε στο Κόκκινο Βιβλίο των Υπό Εξαφάνιση Γλωσσών, ενώ το 2002 το Συμβούλιο της Ευρώπης την κατέταξε ως σοβαρά απειλούμενη γλώσσα. Το Δεκέμβριο του 2007, ο Μαλτέζος γλωσσολόγος Alexander Borg παρουσίασε το αλφάβητο της ΚΜΑ, με απώτερο σκοπό την κωδικοποίηση και τη διάσωσή της. Στις 17 Οκτωβρίου 2008, η ΚΜΑ αναγνωρίστηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία ως μειονοτική γλώσσα της Κύπρου, βάσει του Ευρωπαϊκού Χάρτη Περιφερειακών ή Μειονοτικών Γλωσσών του Συμβουλίου της Ευρώπης. Το Υπουργείο Παιδείας, την ίδια χρονιά, διόρισε επιτροπή εμπειρογνωμόνων για τον καταρτισμό δομημένης πολιτικής για την αναβίωση και διάσωσή της.

Η Κοινότητα των Μαρωνιτών καταβάλλει έντονες προσπάθειες για τη διάσωσή της, επιθυμώντας έντονα να τη διατηρήσει, μαζί με όλα όσα εμπεριέχονται στις λέξεις και τους ιδιωματισμούς της. Από το 2008 διοργανώνονται θερινές κατασκηνώσεις στον Κορμακίτη για εκμάθηση της ΚΜΑ, με διάφορες θεματικές ενότητες (ομιλία, κείμενα, χορός, τραγούδι και θέατρο). Τον τελευταίο χρόνο ειδικότερα, στην κατασκήνωση χρησιμοποιείται η μέθοδος της γλωσσικής εμβύθισης μέσω αλληλεπίδρασης με τους φυσικούς ομιλητές της ΚΜΑ.

Την ίδια ώρα, το Γραφείο Εκπροσώπου Μαρωνιτών, με τη στήριξη του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας έχει ξεκινήσει από τον Νοέμβριο 2017, πρόγραμμα μαθημάτων στο Δημοτικό Σχολείο Αγίου Μάρωνα, για εκμάθηση της ΚΜΑ για μαθητές, φοιτητές και νέους Μαρωνίτες. Παράλληλα πραγματοποιούνται και μαθήματα στο πλαίσιο των επιμορφωτικών του Υπουργείου Παιδείας σε Λευκωσία και Λεμεσό, καθώς και μαθήματα για παιδιά που έχουν εγκατασταθεί μόνιμα με τις οικογένειες τους στον Κορμακίτη.

Για τους σκοπούς που αφορούν στη γλώσσα, ο Εκπρόσωπος Γιαννάκης Μούσας έχει συστήσει ομάδα εργασίας με τη συμμετοχή φυσικών ομιλητών, νέων Μαρωνιτών καθώς και μελών της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, η οποία, σε συνεργασία πάντοτε με την ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Κύπρου, συσκέπτεται υπό τον Εκπρόσωπο και καθορίζει τις ενέργειες στα πλαίσια της προσπάθειας για διάσωση και αναβίωση της Κυπριακής Μαρωνιτικής Αραβικής Γλώσσας. Επιδίωξη του Εκπροσώπου Μαρωνιτών είναι η ενεργός εμπλοκή των φυσικών ομιλητών στην προσπάθεια αναβίωσης της γλώσσας, ως το καταλληλότερο μέσο για επίτευξη αυτού του σκοπού.

Τον Φεβρουάριο του 2020, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Μητρικής Γλώσσας, έλαβε χώρα στο Προεδρικό Μέγαρο η ιστορική εκδήλωση που ήταν αφιερωμένη στη Sanna και που διοργανώθηκε από το Γραφείο Επιτρόπου Προεδρίας, το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας και το Γραφείο Εκπροσώπου Μαρωνιτών. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, ο Εκπρόσωπος των Μαρωνιτών Γιαννάκης Μούσας ανακοίνωσε επίσημα τη δημιουργία του Sanna Academy, με 80 και πλέον παιδιά που μαθαίνουν την Κυπριακή Μαρωνιτική Αραβική Γλώσσα.

Στιγμιότυπο από την ιστορική εκδήλωση για τη Sanna στο Προεδρικό Μέγαρο.
Τελική γιορτή Sanna Camp στον Κορμακίτη.
Πρόγραμμα Γραφείου Εκπροσώπου Μαρωνιτών για εκμάθηση της Sanna.