Claude El Hajal
«Ξέρουμε τι σημαίνει να εγκαταλείπεις το σπίτι σου, το ζήσαμε και συμπάσχουμε μαζί σας»
- «Η πρεσβεία μας ήταν και θα είναι πάντοτε στο πλευρό των Μαρωνιτών της Κύπρου στο αγώνα τους για επιστροφή στα χωριά τους»
- «Η κυβέρνηση του Λιβάνου κάνει καθετί δυνατό για τα Μαρωνίτικα χωριά και πάντοτε συζητά τα θέματα αυτά στις διάφορες συναντήσεις με Τούρκους επισήμους»
- «Όταν για πρώτη φορά επισκέφθηκα τα χωριά των Μαρωνιτών ένοιωσα πως ήμουν στον Λίβανο, ειδικά όταν πήγα στον Κορμακίτη. Δεν ξέρω, τα δέντρα, τα δρομάκια, η ατμόσφαιρα, υπήρχε κάτι πολύ γνώριμο. Όλοι όσοι έρχονται εδώ λένε το ίδιο. Νοιώθουν ότι είναι ένα κομμάτι από τον Λίβανο»
Σε μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη στον Τύπο των Μαρωνιτών, η Πρέσβειρα του Λιβάνου Κλωντ Ελ Χαζάλ ανοίγει τα χαρτιά της και μιλά για πολλά και ενδιαφέροντα που αφορούν τον Λίβανο, την Κύπρο και τους Μαρωνίτες. Μιλά αρχικά για τη διπλωματική της σταδιοδρομία, την προηγούμενη θητεία της στην Ουκρανία και για τις εντυπώσεις της κατά τον πρώτο ενάμιση χρόνο παραμονής της στην Κύπρο. Κάνει λόγο για τη σημερινή κατάσταση στον Λίβανο με το προσφυγικό πρόβλημα να επηρεάζει πολλούς τομείς της χώρας αλλά με όλους να εργάζονται προς αντιμετώπισή του. Η Πρέσβειρα του Λιβάνου κάνει ακολούθως αναφορά στο ρόλο της πρεσβείας στην ενδυνάμωση των σχέσεων μεταξύ Κύπρου και Λιβάνου, σημειώνοντας παράλληλα και την πρόσφατη τριμερή συνάντηση στη Βηρυτό μεταξύ Λιβάνου, Κύπρου και Ελλάδας στην οποία συμμετείχε και η ίδια. Μεταξύ άλλων, τέλος, σημειώνει την εξαιρετική συνεργασία που η ίδια έχει με τον Εκπρόσωπο των Μαρωνιτών Γιαννάκη Μούσα και τον Αρχιεπίσκοπο Ιωσήφ Σουέηφ, τονίζοντας ότι ο Λίβανος και η κυβέρνησή του στηρίζουν πάντα τις προσπάθειες της κοινότητας και μεταφέρουν στους Τούρκους ομολόγους τους συνεχώς τα αιτήματα που αφορούν στα Μαρωνίτικα χωριά.
Ερ. Μπορείτε αρχικά να μας πείτε μερικά πράγματα για σας, για την καριέρα σας σαν διπλωμάτης;
Αρχικά, είμαι στην Κύπρο εδώ και ενάμιση χρόνο. Ήμουν προηγουμένως πρέσβης της χώρας μου στην Ουκρανία. Ήταν το πρώτο μου πόστο στη θέση του πρέσβη. Υπηρετούσα πριν σαν σύμβουλος σε πρεσβείες σε διάφορες χώρες. Η διαφορά μεταξύ Κύπρου και Ουκρανίας είναι πολύ μεγάλη. Είναι η ίδια η χώρα, είναι η μικρή απόσταση από το Λίβανο, οι σχέσεις, τα πάντα είναι διαφορετικά. Αυτό που ζω εδώ στην Κύπρο είναι μια τελείως διαφορετική εμπειρία.
Ερ. Υπάρχουν Μαρωνίτες στην Ουκρανία;
Υπάρχουν πολλοί Λιβανέζοι εκεί, Μαρωνίτες και άλλοι. Αλλά δεν είναι σαν εδώ, όπου έχετε μια κοινότητα τοπική, που υπάρχει εδώ από για αιώνες και επιπρόσθετα έχετε μια άλλη Λιβανέζικη κοινότητα που περιλαμβάνει όχι μόνο Μαρωνίτες αλλά και άτομα από άλλες θρησκείες στο Λίβανο που ζουν εδώ για μερικά χρόνια τώρα. Στην Ουκρανία είχαμε μια κοινότητα 2000-3000 ατόμων περίπου, η οποία περιλαμβάνει κάποιους οι οποίοι πήγαν εκεί λόγω του πολέμου στο Λίβανο καθώς επίσης και πολλούς φοιτητές που σπουδάζουν στα πανεπιστήμια της χώρας. Οι Μαρωνίτες εκεί είναι πολύ λίγοι, είναι μέρος της μεγαλύτερης κοινότητας, λειτουργούν τη δική τους εκκλησία όπου τελούν λειτουργίες και άλλες τελετές και γιορτές. Είναι μπορώ να πω πολύ δραστήριοι.
Ερ. Ποιες οι εντυπώσεις σας μετά από ενάμιση χρόνο υπηρεσίας στην Κύπρο;
Είναι σαν να βρίσκομαι στο σπίτι μου, στην πατρίδα μου. Δεν νοιώθω ότι βρίσκομαι στο εξωτερικό, ότι βρίσκομαι σε μια πολύ μακρινή χώρα. Νοιώθω σαν στο σπίτι μου και είμαι πολύ ευτυχισμένη. Έχω την κόρη μου μαζί μου που φοιτά εδώ στο Γαλλικό σχολείο, έχω τον σύζυγό μου. Προσπαθούμε να γνωρίσουμε την Κύπρο, τους όμορφους τόπους της, τον κόσμο της, τις παραδόσεις της. Το απολαμβάνουμε, είναι όμορφα και συνάμα μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία.
Ερ. Πως νοιώθετε με την ενασχόληση σας με τους Μαρωνίτες εδώ στην Κύπρο;
Είναι, ξέρετε, κάτι το μοναδικό. Διότι δεν έχουμε αυτή την εμπειρία αλλού. Εδώ έχουμε τους Μαρωνίτες οι οποίοι ήρθαν στην Κύπρο από πολύ παλιά, από τον 7ο με 8ο αιώνα, από τον Λίβανο, την Συρία και τις γύρω περιοχές και οι οποίοι εγκαταστάθηκαν και είναι εδώ από τότε. Για να είμαι ειλικρινής, όταν θα ερχόμουν πρώτη φορά εδώ, ενημερώθηκα ότι στην Κύπρο υπάρχει και ζει μια κοινότητα Μαρωνιτών αλλά δεν γνώριζα την ιστορία που κουβαλά μαζί της αυτή η κοινότητα όλα αυτά τα χρόνια. Σιγά- σιγά αντιλήφθηκα ότι δεν μιλούμε για τους Λιβανέζους Μαρωνίτες που ήρθαν τα τελευταία χρόνια στην Κύπρο. Αυτό είναι κάτι διαφορετικό. Με πολύ ενδιαφέρον άκουσα και διάβασα στη συνέχεια όλη την ιστορία για τους Μαρωνίτες της Κύπρου. Για τα πολλά χωριά που υπήρχαν παλαιότερα, για τα τέσσερα που παραμένουν μέχρι σήμερα. Πήγα στα χωριά, συνάντησα τον κόσμο, ενημερώθηκα για τα διάφορα προβλήματα τους, προσπαθούμε να τα επιλύσουμε στο βαθμό που μπορούμε. Είναι μια μεγάλη πρόκληση και το ομολογώ, πολύ ενδιαφέρουσα.
Ερ. Θέλετε να μας πείτε κάτι για το Λίβανο; Πως είναι η γενική κατάσταση εκεί σήμερα;
Θα σας μιλήσω γενικά. Τα τελευταία δύο χρόνια καταφέραμε να εκλέξουμε Πρόεδρο, τον Στρατηγό Μισιέλ Αούν, πέρυσι είχαμε βουλευτικές εκλογές και πρόσφατα ανέλαβε μια νέα κυβέρνηση. Μετά από μια περίοδο δυστοκίας που διήρκησε δύο περίπου χρόνια, σήμερα τα πράγματα κινούνται προς τα εμπρός. Έχουμε κυβέρνηση εθνικής ενότητας, στην οποία συμμετέχουν όλα τα κόμματα και όλοι προσπαθούν, κάνουν ότι μπορούν παρά τα πολλά προβλήματα της χώρας. Όπως γνωρίζετε, έχουμε σχεδόν 1.5 εκ Σύριους πρόσφυγες στο Λίβανο, γεγονός που επιβαρύνει οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά τη χώρα. Όλοι ενωμένοι εργάζονται για να ξεπεραστεί αυτό το πρόβλημα που επηρεάζει όλους σχεδόν τους τομείς της χώρας μας. Τα πράγματα πιστεύω πάνε καλά. Στα θέματα ασφάλειας επίσης δεν παρουσιάζονται σοβαρά προβλήματα. Όπως έχω ήδη όμως αναφέρει το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο Λίβανος σήμερα είναι αυτό των προσφύγων και δυστυχώς επηρεάζει τη χώρα σε όλα τα ζητήματα.
Ερ. Ποιος ο ρόλος της πρεσβείας στην αναβάθμιση και προβολή των σχέσεων Κύπρου – Λιβάνου;
Όπως ξέρετε, με βάση το νόμο, η κάθε πρεσβεία αντιπροσωπεύει την κυβέρνηση της χώρας της στη χώρα όπου ευρίσκεται. Έτσι και εμείς αντιπροσωπεύουμε την κυβέρνηση του Λιβάνου στην Κύπρο. Έχω διοριστεί από τον πρόεδρο και αυτόν αντιπροσωπεύω. Ο ρόλος της πρεσβείας είναι σε πολλά επίπεδα. Η πρεσβεία αποτελεί τον συνδετικό κρίκο μεταξύ των κυβερνήσεων του Λιβάνου και της Κύπρου. Η δουλειά μας, συνεπώς, είναι να προάγουμε και να ενισχύσουμε συνεχώς τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών μας, σε όλους τους τομείς. Στον τουρισμό, την οικονομία, την βιομηχανία και σε όποιους άλλους τομείς κριθεί ότι εξυπηρετούν και τις δύο χώρες. Αυτά στο πολιτικό επίπεδο. Σε ένα διαφορετικό επίπεδο, αντιπροσωπεύουμε επίσης τα συμφέροντα όλων των Λιβανέζων που ζουν στην Κύπρο και είμαστε υπεύθυνοι για αυτούς. Έχουμε ευθύνη για την έκδοση διαφόρων εγγράφων για αυτούς, όπως διαβατήρια, θεωρήσεις, πιστοποιητικά γάμων και πολλά άλλα. Συνοψίζοντας, είμαστε εδώ για να αντιπροσωπεύουμε τα συμφέροντα της κυβέρνησης και του λαού του Λιβάνου, για να διαφυλάξουμε επίσης τα συμφέροντα των Λιβανέζων που ζουν εδώ και για να ενδυναμώσουμε τις ήδη εξαιρετικές σχέσεις που υπάρχουν μεταξύ Κύπρου και Λιβάνου.
Ερ. Σε σχέση με αυτά που μας λέτε, είχαμε πρόσφατα την τριμερή συνάντηση στη Βηρυτό μεταξύ Λιβάνου, Κύπρου και Ελλάδας στην οποία συμμετείχατε και εσείς.
Αρχικά, προγραμματίστηκε μια τριμερής διάσκεψη. Αυτό κάνουν η Κύπρος και η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια με διάφορες γειτονικές χώρες. Με τον Λίβανο δεν υπήρξε στο παρελθόν καμιά επίσημη τριμερής συνάντηση σε επίπεδο υπουργών, μέχρι πριν μερικές βδομάδες. Ήταν η πρώτη τριμερής, στην Βηρυτό, με τη συμμετοχή των υπουργών Εξωτερικών της Ελλάδας, της Κύπρου και του Λιβάνου. Επειδή στην ατζέντα της συνάντησης περιλαμβάνονταν θέματα σχετικά με τον τουρισμό, την εκπαίδευση και την οικονομία, είχαμε τη συνάντηση πρώτα σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών και στη συνέχεια με τη συμμετοχή και των υπουργών Τουρισμού συζητήθηκαν τρόποι ενίσχυσης των τουριστικών δεσμών μεταξύ των τριών χωρών. Ήταν μια πολύ σημαντική συνάντηση. Στο περιθώριο της, είχαμε και διμερή συνάντηση, όπου ο Κύπριος υπουργός Ενέργειας και Τουρισμού κος Λακκοτρύπης, συνάντησε την υπουργό Τουρισμού του Λιβάνου στην παρουσία και των υπουργών Εξωτερικών. Η συνάντηση ήταν θαυμάσια, σε αυτή συζητήθηκαν θέματα ενέργειας και άλλα εκκρεμή διμερή ζητήματα. Σαν αποτέλεσμα ορίστηκε νέα συνάντηση στις 7 Μαΐου, μέσω των πρέσβεων στην κάθε χώρα, για ανασκόπηση και αξιολόγηση της όλης εργασίας που θα γίνει στο μεσοδιάστημα, με σκοπό την προετοιμασία μιας διάσκεψης κορυφής μεταξύ των τριών χωρών στην Κύπρο.
Ερ. Μιλήστε μας λίγο για την Λιβανέζικη κοινότητα στην Κύπρο.
Γενικά μιλάμε για μια πολύ ειρηνική κοινότητα. Σήμερα περίπου 2500 χιλιάδες είναι καταγραμμένοι εδώ στην πρεσβεία. Βεβαίως υπάρχουν πάρα πολλοί άλλοι οι οποίοι έχουν επενδύσει αγοράζοντας περιουσίες εδώ, διαμερίσματα, για διάφορους λόγους αλλά δεν ζουν μόνιμα εδώ. Κάνουν επισκέψεις συχνά, αλλά δεν κατέχουμε εμείς κάποια στοιχεία τους. Στο παρελθόν, στα χρόνια του πολέμου στον Λίβανο, ο αριθμός των Λιβανέζων που έμεναν στην Κύπρο έφθασε μέχρι και τις 100000. Είχαν μέχρι και δικό τους σχολείο στη Λεμεσό. Σταδιακά με τη λήξη του πολέμου πολλοί επέστρεψαν στον Λίβανο ενώ πολλοί έφυγαν για άλλες χώρες, στην Ευρώπη, την Λατινική Αμερική, Αυστραλία. Έτσι οι αριθμοί έπεσαν πολύ. Σήμερα οι περισσότεροι Λιβανέζοι στην Κύπρο ασχολούνται με τις επενδύσεις, τις τράπεζες, εργάζονται στο Γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων. Υπάρχουν επίσης και αυτοί που απασχολούνται στην βιομηχανία τροφίμων και κατέχουν επιχειρήσεις εστιατορίων κλπ. Δεν αντιμετωπίζουν κανένα πρόβλημα ως κοινότητα. Μόνο μερικές φορές κάποια προσωπικά προβλήματα για τα οποία απευθυνόμαστε στις αρχές και τα επιλύουμε. Είναι πολύ βοηθητικοί και τους ευχαριστούμε.
Ερ. Πως θα περιγράφατε τις σχέσεις σας με τον Εκπρόσωπο τους Γιαννάκη Μούσα και τον Αρχιεπίσκοπο Ιωσήφ Σουέηφ;
Όπως ξέρετε, η Μαρωνιτική κοινότητα στην Κύπρο είναι μέρος του λαού της Κύπρου, πλήρως ενωμένος μαζί του. Έχει τον δικό της Εκπρόσωπο στη Βουλή των Αντιπροσώπων, έχει ακόμη ένα βουλευτή σήμερα με ένα από τα μεγάλα κόμματα του τόπου και επίσης τα τελευταία χρόνια διαθέτει και ένα υπουργό στην κυβέρνηση. Συνεπώς, η κοινότητα είναι πολύ δραστήρια, είναι παρούσα. Όσο για το ρόλο της πρεσβείας μας, είμαστε πάντοτε σε επαφή και σε συνεργασία τόσο με τον Αρχιεπίσκοπο όσο και με τον Εκπρόσωπο, όπου μπορούμε να βοηθήσουμε το κάνουμε. Όπως γνωρίζετε συμμετέχουμε στις κοινοτικές εκδηλώσεις και προσπαθούμε να είμαστε παρόντες εκεί και όπου η παρουσία μας χρειάζεται και θεωρείται σημαντική. Η πρεσβεία μας ήταν και θα είναι πάντοτε στο πλευρό των Μαρωνιτών της Κύπρου στο αγώνα τους για επιστροφή στα χωριά τους. Επειδή ζήσαμε κάτι παρόμοιο, γνωρίζουμε καλά τι σημαίνει να εγκαταλείπεις το σπίτι σου και να εγκατασταθείς σε άλλη χώρα, ή ακόμα σε άλλο τόπο στην ίδια τη χώρα σου. Το ζήσαμε αυτό, γνωρίζουμε καλά τι σημαίνει. Γι αυτό συμπάσχουμε μαζί τους και αντιλαμβανόμαστε πλήρως τον πόνο που πέρασαν και ακόμη μέχρι σήμερα περνούν. Θέλω να σας αναφέρω κάτι εδώ. Όταν για πρώτη φορά επισκέφθηκα τα χωριά των Μαρωνιτών πέρυσι το καλοκαίρι, αισθάνθηκα κάτι παράξενο. Ένοιωσα πως ήμουν στο Λίβανο, ειδικά όταν πήγα στον Κορμακίτη. Όταν πέρασα μέσα από τα μικρά δρομάκια και περιδιάβηκα τα σπίτια και την εκκλησία, ένοιωσα πως ήμουν στο χωριό μου στα βουνά του Λιβάνου. Δεν ξέρω, τα δένδρα, η ατμόσφαιρα, υπήρχε κάτι πολύ γνώριμο. Όλοι όσοι έρχονται εδώ λένε το ίδιο. Νοιώθουν ότι είναι ένα κομμάτι από τον Λίβανο. Συνεπώς ναι, έχουμε μια εξαιρετική και σταθερή συνεργασία και με τον Αρχιεπίσκοπο και με τον Εκπρόσωπο.
Ερ. Γνωρίζουμε επίσης ότι η κυβέρνηση του Λιβάνου προσπαθεί με διάφορους τρόπους να βοηθήσει στον αγώνα των Μαρωνιτών της Κύπρου για διάσωση των χωριών τους.
Όπως έχετε αναφέρει, η κυβέρνηση του Λιβάνου, ειδικότερα ο υπουργός των Εξωτερικών και ο Πρόεδρος, αλλά και άλλοι αξιωματούχοι, γνωρίζουν πολύ καλά τα θέματα των Μαρωνιτών της Κύπρου. Όποτε έχουν την ευκαιρία να συναντήσουν τους αντίστοιχους Τούρκους ομολόγους τους, φέρνουν πάντοτε τα θέματα των Μαρωνιτικών χωριών στο τραπέζι και ζητούν από την Τουρκία να διευκολύνει την επιστροφή σε αυτά των νόμιμων κατοίκων τους και να βελτιώσει επίσης τις συνθήκες της εκεί διαβίωσης τους. Κάνουν κάθε τι το δυνατό και πάντοτε συζητούν αυτά τα θέματα στις συναντήσεις τους με Τούρκους επισήμους. Το ξέρω πολύ καλά και το επιβεβαιώνω. Έχουν τους Μαρωνίτες της Κύπρου στην καρδιά τους, γι αυτό και δεν χρειάζονται υπενθύμιση κάθε φορά.
Ερ. Έχουμε πληροφορηθεί για μια προσπάθεια δημιουργίας Μουσείου Μεταναστών στον Λίβανο. Μπορείτε να μας πείτε κάτι γι αυτό;
Είναι μια προσπάθεια του αρμόδιου υπουργού για να δημιουργηθεί αυτό που ονομάστηκε Μουσείο Μεταναστών του Λιβάνου. Θα στεγάζεται στο Μπατρούν, στο Βόρειο Λίβανο, και σε αυτό το μουσείο θα φυλάγονται αντικείμενα από Λιβανέζους που μετανάστευσαν σε άλλες χώρες πάρα πολλά χρόνια προηγουμένως και έχουν κάτι ακόμα στην κατοχή τους που τους θυμίζει τον Λίβανο από τον οποίο έφυγαν κάποτε. Έχω μιλήσει με τους υπεύθυνους του μουσείου και άλλους αρμόδιους εδώ στην κοινότητα στην Κύπρο και σύντομα θα επισκεφθώ τα χωριά για να δούμε αν υπάρχει κάτι που να μπορεί να φιλοξενηθεί στο μουσείο αυτό στο Λίβανο. Τα αντικείμενα που θα επιλεγούν θα μείνουν για πάντα εκεί και θα εκτίθενται σε ειδικό χώρο για την Κύπρο όπου ο κάθε επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να τα δει και να τα θαυμάσει. Ελπίζω να βρούμε κάποια αντικείμενα να πάρουμε. Το μουσείο αυτό θα εγκαινιαστεί τον προσεχή Ιούνιο στη διάρκεια του συνεδρίου της Λιβανικής Διασποράς.
Ερ. Θα μπορούσε νομίζετε, κατόπιν σχετικής διευθέτησης, κάποια πανεπιστήμια του Λιβάνου να παραχωρήσουν υποτροφίες σε Μαρωνίτες φοιτητές από την Κύπρο για να σπουδάσουν στο Λίβανο, όπως γινόταν στο παρελθόν;
Το γενικότερο θέμα για συνεργασία στην εκπαίδευση, συζητείται στα πλαίσια των διμερών συναντήσεων μεταξύ Λιβάνου και Κύπρου. Εάν η κοινότητα επιθυμεί να προωθηθεί κάποια συμφωνία που να αφορά Μαρωνίτες φοιτητές αποκλειστικά, τότε μπορούμε να το συζητήσουμε. Μπορώ να διερευνήσω το θέμα με κάποια πανεπιστήμια και να δω εάν υπάρχει τέτοια πρόθεση και επιθυμία. Εξάλλου θα έχουμε αντιπροσώπους πανεπιστημίων εδώ τον Ιούνιο για την διμερή διάσκεψη και θα ήταν καλό ίσως να οργανώσουμε μια συνάντηση του Εκπροσώπου μαζί τους για να τους εξηγήσουμε τις σκέψεις μας. Θα σημειώσω το θέμα και ίσως να πρέπει να συναντηθούμε και με τον Εκπρόσωπο προηγουμένως για να συζητήσουμε τις λεπτομέρειες μιας πιθανής πρότασης.
Ερ. Και ένα τελικό μήνυμα προς τους Μαρωνίτες της Κύπρου
Πρώτα να ευχηθώ Χριστός Ανέστη σε σας και στις οικογένειες σας, στους Μαρωνίτες και σε όλο το λαό της Κύπρου. Ξέρετε πως νοιώθω πολύ περήφανη όταν παρίσταμαι στη Θεία Λειτουργία στην εκκλησία και βλέπω όλο αυτό τον κόσμο να ψάλλει τους παλιούς ύμνους στην αραβική γλώσσα. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό που κρατήσατε αυτούς τους ύμνους στην καρδιά σας και νοιώθω ότι αν και οι πρόγονοι σας έφυγαν από τον Λίβανο αιώνες προηγουμένως, εσείς κρατήσατε στην καρδιά σας ένα κομμάτι από τον Λίβανο. Όταν πηγαίνω στα σπίτια σας και βλέπω τις εικόνες του Αγίου Σιάρπελ, της Χαρίσας, πολλών Λιβανέζων πολιτικών, καταλαβαίνω την εκπληκτική αγάπη σας προς το Λίβανο. Παρά το ότι τα τελευταία εκατό και πλέον χρόνια δεν έχετε καμιά απευθείας σχέση με το Λίβανο. Εύχομαι το καλύτερο σε όλους, εύχομαι σύντομη επίλυση του κυπριακού προβλήματος και επίσης στην περίπτωση που αυτό δεν γίνει σύντομα, εύχομαι να έχουμε θετικές εξελίξεις στο θέμα επιστροφής στα χωριά μας έτσι ώστε όλοι να μπορούν να επιστρέψουν, να ζήσουν ειρηνικά στα σπίτια τους και να προσευχηθούν στις εκκλησίες τους. Πρέπει να είμαστε πάντα αισιόδοξοι.
