Συνέντευξη του Ύπατου Αρμοστή του Ηνωμένου Βασιλείου Stephen Lillie στον Τύπο των Μαρωνιτών.
- «Η διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος και ο τερματισμός της διχοτόμησης είναι απαραίτητα στοιχεία για να μπορέσει η Κύπρος να αξιοποιήσει πλήρως τη δυναμική της ως έθνος»
- «Θα ήταν θαυμάσιο αν γινόταν πρόοδος στην αποστρατιωτικοποίηση των Μαρωνίτικων χωριών πριν τη λύση του κυπριακού προβλήματος»
- «Δεν νομίζω πως είναι μυστικό ότι ο Κορμακίτης είναι ένα από τα αγαπημένα μου μέρη στην Κύπρο»
Συνέντευξη στους συντάκτες του «Τ» παραχώρησε ο Ύπατος Αρμοστής του Ηνωμένου Βασιλείου στην Κύπρο Stephen Lillie, ο οποίος έχει βρεθεί αρκετές φορές στα Μαρωνίτικα χωριά και έχει αναπτύξει μια εξαιρετική σχέση με τη Μαρωνιτική Κοινότητα. Κάνει αρχικά λόγο για τις εντυπώσεις του από τον πρώτο χρόνο της υπηρεσίας του στην Κύπρο και για τις προηγούμενες θητείες του ως πρεσβευτής σε χώρες της Ασίας. Μιλά για το Brexit και για τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται και την ίδια ώρα τονίζει τις εξαίρετες σχέσεις μεταξύ Κύπρου και Ηνωμένου Βασιλείου και πως η Υπάτη Αρμοστεία ενισχύει περαιτέρω αυτές τις σχέσεις. Αναφερόμενος στο κυπριακό, δηλώνει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο στηρίζει έμπρακτα τις προσπάθειες για μια διευθέτηση και ο στόχος για επιστροφή στις συνομιλίες είναι κάτι που προωθεί σε κάθε ευκαιρία. Στα της Μαρωνιτικής Κοινότητας, μιλά για την ιδιαίτερη σχέση που έχει αναπτύξει με τον Εκπρόσωπο Γιαννάκη Μούσα και άλλα εξέχοντα μέλη της κοινότητας, ενώ δεν διστάζει να πει ότι ο Κορμακίτης είναι ένα από τα αγαπημένα του μέρη στην Κύπρο. Κλείνοντας, λέει ότι μια συνολική διευθέτηση στο κυπριακό θα επαναφέρει την ομαλότητα και στα Μαρωνίτικα χωριά, εντούτοις μια πιθανή αποστρατιωτικοποίηση των χωριών ακόμα και πριν τη λύση, όπως αναφέρει, θα ήταν μια θαυμάσια εξέλιξη.
Θα μπορούσατε να μας πείτε λίγα πράγματα για τον εαυτό σας, τις προηγούμενες χώρες που έχετε υπηρετήσει ως Ύπατος Αρμοστής; Ποιες είναι οι διαφορές σε σχέση με την Κύπρο;
Είμαι παντρεμένος με δύο γιους, σπούδασα ευρωπαϊκές γλώσσες στο πανεπιστήμιο και είμαι καθολικός. Το μεγαλύτερο μέρος της διπλωματικής μου σταδιοδρομίας έχει συνδεθεί με την Ασία και έχω υπηρετήσει στην Κίνα, την Ινδία και τις Φιλιππίνες όπου ήμουν πρεσβευτής. Αλλά πάντα έψαχνα την ευκαιρία να γίνω διπλωμάτης στην Ευρώπη, γι’ αυτό και αποτελεί χαρά και συνάμα τιμή για μένα που έχω διοριστεί ως Ύπατος Αρμοστής στην Κύπρο. Είναι αρκετά μικρότερη χώρα από εκείνες στις οποίες είχα υπηρετήσει, αλλά πολύ ιδιαίτερη και με πολλά ενδιαφέροντα ζητήματα και προκλήσεις.
Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας από τον πρώτο χρόνο ως Ύπατος Αρμοστής της Βρετανίας στην Κύπρο;
Πρώτον, ότι πρόκειται για μια πολύ όμορφη χώρα, με πολύ φιλόξενους ανθρώπους και ένα συναρπαστικό συνδυασμό πολιτιστικών επιρροών – μεταξύ άλλων από τη Μαρωνιτική κοινότητα, αλλά και από τους Αρμένιους, τους Λατίνους και φυσικά από την ελληνοκυπριακή και τουρκοκυπριακή κοινότητα. Είναι πολύ πιο πολυπολιτισμική από ότι πολλοί άνθρωποι αντιλαμβάνονται. Δεύτερον, ότι ως Ηνωμένο Βασίλειο έχουμε μια πραγματική ευκαιρία να οικοδομήσουμε μια νέα, πρωτοποριακή σχέση με την Κύπρο, βασιζόμενη σε πολλές κοινές αξίες, κοινή ιστορία και σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, αλλά και σταθερά επικεντρωμένη στο μέλλον.
Ποια είναι η πολιτική κατάσταση στο Ηνωμένο Βασίλειο σήμερα; Πως ένα Brexit μπορεί να επηρεάσει τους Κύπριους και τους Βρετανούς που διαμένουν μόνιμα ή επισκέπτονται τις δύο χώρες;
Έχουμε μια πολύ ζωντανή δημοκρατία στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπως όλοι μπορούν να δουν από τις συζητήσεις του Brexit εντός και εκτός του Κοινοβουλίου. Αυτή τη στιγμή το Συντηρητικό Κόμμα επιλέγει τον νέο ηγέτη του, ο οποίος θα γίνει Πρωθυπουργός. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δεσμεύεται να προχωρήσει στο Brexit μέχρι τις 31 Οκτωβρίου του τρέχοντος έτους. Είμαστε αποφασισμένοι αυτό να μην επηρεάσει τις στενές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών μας. Το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ έχουν ήδη καταλήξει σε σαφείς αντιλήψεις που θα επιτρέψουν στους Βρετανούς που ζουν στην ΕΕ πριν το Brexit και τους πολίτες της ΕΕ που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο, να συνεχίσουν να απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα όπως και τώρα. Έτσι προστατεύονται τα συμφέροντα των Βρετανών και των Κυπρίων στις δύο χώρες.
Πως η Βρετανική Ύπατη Αρμοστεία προωθεί και ενισχύει τις σχέσεις μεταξύ Κύπρου και Ηνωμένου Βασιλείου;
Είμαστε περήφανοι που μπορούμε να πούμε ότι τουλάχιστον 300.000 Κύπριοι ή Βρετανοί Κυπριακής καταγωγής ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο και περίπου 70.000 Βρετανοί έχουν κάνει την Κύπρο σπίτι τους. Αυτοί οι δεσμοί μεταξύ των ανθρώπων αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο των σχέσεών μας. Όπως θα διαπιστώσατε από την ιστορική πρόσφατη επίσκεψη του Προέδρου Αναστασιάδη στο Ηνωμένο Βασίλειο ως επισκέπτη της Βρετανικής κυβέρνησης, οι διμερείς μας σχέσεις, βασισμένες σε ιστορικούς δεσμούς μεταξύ των μελών της Κοινοπολιτείας, σε ισχυρές συνδέσεις ανθρώπων και σε ένα εξαιρετικό φάσμα συνεργασίας, βρίσκονται σήμερα σε πολύ ψηλό σημείο. Έχουμε πολλούς τομείς συνεργασίας: την εκπαίδευση, το εμπόριο, τον τουρισμό, μέσω της κληρονομιάς του κοινού νόμου και των εργασιών για τη νομική μεταρρύθμιση, την επιστήμη και την έρευνα, τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και την επιβολή του νόμου και αυτά είναι μόνο μερικά. Αυτή είναι μια συνεργασία που μας ωφελεί και τους δύο και που επιθυμούμε να αναπτύξουμε περαιτέρω για να χτίσουμε μια σύγχρονη και προοδευτική διμερή σχέση. Οι εκπαιδευτικοί σύνδεσμοι είναι κάτι που μας απασχολεί ιδιαίτερα. Εκτιμούμε ότι υπάρχουν περίπου 40.000 απόφοιτοι πανεπιστημίων του Ηνωμένου Βασιλείου στην Κύπρο – σχεδόν το 5% του πληθυσμού – καθένας από τους οποίους έχει μια σχέση δια βίου με το Ηνωμένο Βασίλειο. Σε κάθε περίπτωση, το 1% του πληθυσμού της Κύπρου σπουδάζει στο Ηνωμένο Βασίλειο. Θέλουμε να συνεχίσουμε να προσελκύουμε τους σπουδαιότερους και καλύτερους Κύπριους φοιτητές για να επιλέγουν το Ηνωμένο Βασίλειο ως προορισμό σπουδών κατ’ επιλογή. Και να οικοδομήσουμε δεσμούς με τους πιο δραστήριους αποφοίτους μας, θέλοντας να διατηρήσουμε ζωντανές τις σχέσεις τους με το Ηνωμένο Βασίλειο. Ενθαρρύνουμε οποιονδήποτε απόφοιτο των πανεπιστημίων του Ηνωμένου Βασιλείου στην Κύπρο να συμμετάσχει στη νέα μας ομάδα αποφοίτων του Ηνωμένου Βασιλείου ως τρόπο επικοινωνίας με άλλους αποφοίτους του Ηνωμένου Βασιλείου και με τις δραστηριότητες των αποφοίτων μας. Η σελίδα είναι η εξής: www.facebook.com/groups/UKalumniCY/.
Πόσοι Βρετανοί κατοικούν μόνιμα στην Κύπρο σήμερα και ποια είναι τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζουν συνήθως; Ποιος είναι ο ρόλος της Υπάτης Αρμοστείας σε αυτή την περίπτωση;
Όπως προαναφέρθηκε, περίπου 70.000 Βρετανοί υπήκοοι ζουν στην Κύπρο. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει επίσης τη μεγαλύτερη συνεισφορά τουριστών στο νησί, με περισσότερους από 1,3 εκατομμύρια Βρετανούς να επισκέπτονται κάθε χρόνο την Κύπρο για τις διακοπές τους. Οι περισσότερες από αυτές τις επισκέψεις είναι χωρίς προβλήματα, αλλά ο ρόλος της Υπάτης Αρμοστείας είναι να βοηθά τους υπηκόους μας όταν αντιμετωπίζουν δυσκολίες, με ιδιαίτερη έμφαση στις πιο ευάλωτες περιπτώσεις. Έχουμε ένα πολυάσχολο προξενικό τμήμα που ασχολείται με μια τακτική ροή περιπτώσεων, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την αντιμετώπιση απωλεσθέντων ταξιδιωτικών εγγράφων, νοσηλειών, θανάτων, αγνοουμένων, συλλήψεων και θυμάτων εγκληματικών πράξεων, καθώς και μακροπρόθεσμων πολύπλοκων περιπτώσεων όπως είναι τα προβλήματα ψυχικής υγείας και η κακοποίηση παιδιών.
Όσον αφορά το Κυπριακό Πρόβλημα, ποιος είναι ο ρόλος του Ηνωμένου Βασιλείου στο ζήτημα και τις προσπάθειες επίλυσης του;
Πιστεύω ακράδαντα ότι η διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος και ο τερματισμός της διχοτόμησης είναι απαραίτητη για να μπορέσει η Κύπρος να αξιοποιήσει πλήρως τη δυναμική της ως έθνος. Είμαστε απολύτως προσηλωμένοι στην υποστήριξη αυτού που αναφέρω. Συνεργαζόμαστε τακτικά με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη στη διαδικασία διευθέτησης. Είμαστε έτοιμοι να διαδραματίσουμε ενεργό ρόλο στην υποστήριξη των προσπαθειών των δύο Κύπριων ηγετών, καθώς και όταν συνεχιστεί η επίσημη διαδικασία διευθέτησης. Παραμένουμε σε στενή επαφή με την ειδική σύμβουλο του ΟΗΕ Jane Holl Lute καθώς συνεχίζει τη διαδικασία για να αξιολογήσει εάν υπάρχει κοινό έδαφος για επανέναρξη των συνομιλιών. Το Ηνωμένο Βασίλειο υποστηρίζει επίσης την ενίσχυση των επαφών και της συνεργασίας μεταξύ των κοινοτήτων της Κύπρου, ως μια σημαντική πτυχή της συμβολής στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που να ευνοεί την πρόοδο των διαπραγματεύσεων για τον διακανονισμό στο νησί και την προετοιμασία και των δύο κοινοτήτων για συμφιλίωση σε πρακτικό επίπεδο.
Ως Ύπατος Αρμοστής έχετε ήδη αναπτύξει πολύ καλές σχέσεις με τους Μαρωνίτες της Κύπρου, ειδικά με τον Εκπρόσωπο τους στο Κοινοβούλιο Γιαννάκη Μούσα. Μπορείτε να το σχολιάσετε αυτό;
Είμαι πολύ ευτυχής που έχω αναπτύξει μια καλή σχέση με τον Εκπρόσωπο Γιαννάκη Μούσα και άλλα μέλη της Μαρωνιτικής Κοινότητας στην Κύπρο και είμαι πολύ ευγνώμων για τη θερμή υποδοχή που η κοινότητα έχει κάνει σε μένα και τη σύζυγό μου. Οι Μαρωνίτες έχουν μια πολύ σημαντική συμβολή σε πολλά κοινωνικά στρώματα εδώ. Πολύ νωρίς στην αποστολή μου, είχα τη μεγάλη τιμή να προσκληθώ στην τελετή στην οποία ο κ. Αντώνης Χατζηγιαννάκης έγινε Διοικητής των Ιπποτών του Τάγματος του Αγίου Συλβέστρου, εκ μέρους του Πάπα. Ως Καθολικός, μερικές φορές παρευρίσκομαι στη Θεία Λειτουργία στον Καθεδρικό Ναό των Μαρωνιτών στη Λευκωσία. Ο Αρχιεπίσκοπος Ιωσήφ Σουέηφ είναι ένας πολύ χαρισματικός ιεροκήρυκας που σε εμπνέει. Αλλά και όταν ακούω αποσπάσματα της Θείας Λειτουργίας στην Αραμαϊκή, αυτό είναι επίσης κάτι που σε εμπνέει πολύ, καθώς αυτή ήταν η γλώσσα που μιλούσε ο Ιησούς Χριστός. Επίσης, έχουμε αρκετούς πολύ δραστήριους Μαρωνίτες στην κυπριακή μας κοινότητα στο Ηνωμένο Βασίλειο, συμπεριλαμβανομένου του φίλου μου Νίνου Κουμέττου.
Έχετε επισκεφτεί αρκετές φορές τα Μαρωνιτικά χωριά μέχρι σήμερα. Πώς ήταν αυτή η εμπειρία; Κατά τη γνώμη σας, με ποιο τρόπο το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να υποστηρίξει τις προσπάθειες της κοινότητας για την επιβίωση των τεσσάρων χωριών της;
Δεν νομίζω πως είναι μυστικό ότι ο Κορμακίτης είναι ένα από τα αγαπημένα μου μέρη στην Κύπρο. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην όμορφη ατμόσφαιρα του χωριού, στα όμορφα διατηρημένα σπίτια και εκκλησίες, αλλά και λόγω του πολύ ισχυρού κοινοτικού πνεύματος και της θερμής υποδοχής. Είτε πρόκειται για αναζήτηση άγριων τουλίπων, άγριων χελώνων είτε παρακολούθηση της Θείας Λειτουργίας στο Ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου δίπλα στη θάλασσα, πάντα υπάρχει κάτι ιδιαίτερο στον Κορμακίτη. Επισκέφθηκα επίσης την Καρπάσια αλλά για προφανείς λόγους δεν μπόρεσα να επισκεφθώ τα κτεχόμενα χωριά Ασώματος και Αγία Μαρίνα. Συμμερίζομαι φυσικά πλήρως την επιθυμία των κατοίκων των χωριών να επιστρέψουν εκεί. Απαντώντας στο δεύτερο σας ερώτημα, θεωρώ ότι μια μόνιμη και δίκαιη λύση στο ίδιο το κυπριακό πρόβλημα θα δημιουργούσε τις καλύτερες συνθήκες για την επιστροφή στην ομαλότητα για τα Μαρωνίτικα χωριά και για ολόκληρη την Κύπρο. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσει να το υποστηρίζει αυτό. Θα ήταν όμως θαυμάσιο αν γινόταν πρόοδος στην αποστρατιωτικοποίηση των χωριών ακόμη και πριν από αυτό. Εν τω μεταξύ, ελπίζω ότι θα συνεχιστούν οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση μερικών πιο άμεσων προκλήσεων, όπως η αντιμετώπιση του προβλήματος ύδρευσης στον Κορμακίτη. Φυσικά, αυτό απαιτεί αθόρυβη διπλωματία.
Ένα τελικό μήνυμα προς τα μέλη της Μαρωνιτικής Κοινότητας.
Σας ευχαριστώ για τη θερμή υποδοχή που μου δώσατε ως Ύπατο Αρμοστή. Η γυναίκα μου και εγώ το εκτιμούμε πραγματικά αυτό. Εύχομαι σε εσάς και στις οικογένειές σας κάθε ευλογία και επιτυχία και προσβλέπουμε στην ημέρα που οι Μαρωνίτες θα μπορέσουν να επιστρέψουν σε όλα τα χωριά τους. Ο Θεός να σας ευλογεί όλους.
