Αρθρίτιδα: μορφές, αίτια, συμπτώματα και αντιμετώπιση

0
1434

Άρθρο του φυσιοθεραπευτή Μάριου Παπά

Με τον όρο «αρθρίτιδα» ονομάζουμε την φλεγμονή μίας ή περισσότερων αρθρώσεων με κύρια συμπτώματα τον πόνο, το οίδημα και τη δυσκαμψία. Μπορεί να προσβληθεί οποιαδήποτε άρθρωση στο σώμα, ωστόσο είναι ιδιαίτερα συχνή στο γόνατο. Η αρθρίτιδα μπορεί να επηρεάσει άμεσα καθημερινές δραστηριότητες, όπως το περπάτημα, το ανέβασμα / κατέβασμα σκάλας και κατ’ αυτόν τον τρόπο να μειωθεί ο χρόνος  του ατόμου στον εργασιακό του τομέα.

Οι πιο κοινές μορφές αρθρίτιδας είναι η εκφυλιστική αρθρίτιδα και η ρευματοειδής αρθρίτιδα.

Η οστεοαρθρίτιδα (ΟΑ) αποτελεί την πιο συχνή μορφή βλάβης των αρθρώσεων. Είναι χρόνια και μη αναστρέψιμη ενώ η μορφή της κυμαίνεται από ήπια μέχρι πολύ σοβαρή. Χαρακτηρίζεται από τη σταδιακή καταστροφή του χόνδρου και εν συνεχεία του οστού της άρθρωσης που οδηγεί σε πόνο, δυσκαμψία, διόγκωση και τέλος απώλεια κινητικότητάς της. Η μορφή αυτή πλήττει κυρίως τις ορθώσεις των δαχτύλων και τα σημεία τα οποία δέχονται ισχυρές πιέσεις, όπως το γόνατο και το ισχίο. Ενδέχεται ωστόσο να εμφανιστεί και στους καρπούς, τους αγκώνες, τους ώμους καθώς και σε άλλες αρθρώσεις του σώματος.

Τα ακριβή αίτια της νόσου δεν είναι γνωστά. Για την εκδήλωση της, όμως, παίζουν ρόλο αρκετοί παράγοντες  όπως η κληρονομικότητα, η παχυσαρκία, οι τραυματισμοί και η καταπόνηση συγκεκριμένων αρθρώσεων λόγω της εργασίας. Βλάβες οστεοαρθρίτιδας μπορεί να παρουσιαστούν και στην ηλικία των 20-30 ετών, αλλά να είναι ασυμπτωματικές. Η πάθηση γίνεται κλινικά εμφανής κυρίως κατά τη μέση ηλικία και πριν από την ηλικία των 55 ετών. Εμφανίζεται εξίσου και στα δύο φύλα, αλλά μετά τα 55 έτη προσβάλλει κυρίως  τις γυναίκες.

Τα κύρια συμπτώματα της είναι:

  • Οξύς πόνος στις αρθρώσεις, ιδιαίτερα μετά από σωματική καταπόνηση ή μετά από ένα διάστημα αδράνειας
  • Περιορισμός των κινήσεων
  • Διογκώσεις των οστών των αρθρώσεων των δαχτύλων
  • Πρόκληση θλάσεων από απλές κινήσεις
  • Πόνοι στη μέση, στους αγκώνες, στα γόνατα, στον αυχένα

Απαραίτητη είναι η φυσικοθεραπευτική αντιμετώπιση που προνοεί κατά κύριο λόγο την πρόληψη. Είναι σημαντική η διατήρηση αλλά και η απώλεια βάρους όταν κρίνεται αναγκαία αφού έτσι προφυλάσσονται οι αρθρώσεις, κυρίως των γονάτων, των ισχίων και της σπονδυλικής στήλης που υποστηρίζουν το βάρος του ατόμου.

Ταυτόχρονα η σωματική άσκηση συμβάλλει σημαντικά στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Συνιστώνται ασκήσεις όπως το κολύμπι και το περπάτημα σε ομαλές επιφάνειες που δεν επιβαρύνουν τις αρθρώσεις. Αντίθετα, ασκήσεις όπως βάρη, τρέξιμο, αεροβική πρέπει να αποφεύγονται στο αρχικό στάδιο αφού οδηγούν στην υπερβολική καταπόνηση του σώματος.

Παράλληλα, μελέτες έχουν δείξει ότι η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης με οιστρογόνα σε μετεμμηνοπαυσικές γυναίκες, μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης οστεοαρθρίτιδας στις αρθρώσεις των γονάτων.

Η διατροφή αναμφίβολα αποτελεί πρωτεύον στοιχείο για την πρόληψη. Πιο συγκεκριμένα, η βιταμίνη C, που έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες, συμβάλλει στην προστασία των αρθρώσεων. Επίσης, η βιταμίνη D και το ασβέστιο έχουν μεγάλη σημασία για τη διατήρηση γερών και υγιών οστών. Είναι προτιμότερο οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία να λαμβάνονται μέσω της ισορροπημένης διατροφής με λαχανικά, φρούτα και γαλακτοκομικά προϊόντα.

Προχωρημένη Οστεοαρθρίτιδα

Μία κατεστραμμένη άρθρωση είναι συνήθως το τελικό αποτέλεσμα της ανάπτυξης αρθρίτιδας που συχνότερα είναι ιδιοπαθής (δηλ. χωρίς συγκεκριμένη αιτιολογία) ή μπορεί να οφείλεται σε άλλα αίτια όπως τραύμα (π.χ. κάταγμα), χρόνια νόσος (π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα), κ.ά.

Η κατάσταση αυτή μπορεί να μειώσει σημαντικά το επίπεδο ποιότητας ζωής, επηρεάζοντας άμεσα τομείς όπως τη λειτουργικότητα του ατόμου, την καθημερινότητά του και τη συναισθηματική του κατάσταση.

Η ανάπτυξη σοβαρού βαθμού οστεοαρθρίτιδας γόνατος που δεν ανταποκρίνεται στην συντηρητική αγωγή (φυσιοθεραπεία – φάρμακα – ενέσιμη θεραπεία) καθιστά την ολική αρθροπλαστική την κύρια θεραπευτική επιλογή.

Ολική Αρθροπλαστική Γόνατος

Ανάλογα με την σοβαρότητα και τα σημεία βλάβης του χόνδρου του γόνατου, ο χειρούργος προτείνει το κατάλληλο είδος επέμβασης. Εάν υπάρχουν ακόμα περιοχές της άρθρωσης σε καλή κατάσταση, είναι δυνατή η λεγόμενη «συντηρητική  αντιμετώπιση». Διατηρώντας το χόνδρο, ο χειρούργος αλλάζει την κατεύθυνση του άξονα της άρθρωσης, πραγματοποιώντας την ανάλογη τομή στα οστά (οστεοτομία). Στόχος της είναι να μειωθεί η πίεση στα μέρη που έχουν υποστεί φθορά και προκαλούν πόνο  και να μετατοπιστεί στα υγιή τμήματα. Η χειρουργική επέμβαση συνήθως διαρκεί 45-60 λεπτά.

Η πλειοψηφία των ασθενών μετά από την αρθροπλαστική γόνατος έχει:

  • Εξάλειψη ή σημαντική μείωση του πόνου στο γόνατο
  • Βελτίωση της ποιότητας ζωής
  • Επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες και σε αθλήματα χαμηλών απαιτήσεων
  • Ύπνος χωρίς πόνο
  • Βελτίωση στη δύναμη του ποδιού ως αποτέλεσμα της επιστροφής σε πιο φυσιολογικά επίπεδα δραστηριότητας
  • Πολλά έτη αξιόπιστης λειτουργικότητας

Μετεγχειρητική φυσικοθεραπεία

Ο φυσικοθεραπευτής πρέπει να δώσει έμφαση στους πιο κάτω παράγοντες:

  • Αύξηση μυϊκής δύναμης
  • Αύξηση κινητικότητας γόνατος
  • Επανεκπαίδευση βάδισης με βοήθημα «Π»
  • Επανεκπαίδευση μετακίνησης από κρεβάτι σε καρέκλα
  • Επανεκπαίδευση τρόπου ντυσίματος, μετακίνησης από τουαλέτα σε μπάνιο

Για να ληφθούν τα μέγιστα δυνατά αποτελέσματα από μια αρθροπλαστική γόνατος πρέπει το άτομο να συνειδητοποιήσει ότι η ολική αρθροπλαστική γόνατος, αποτελεί υποκατάστατο της άρθρωσης και όχι ολοκληρωτικά ένα φυσιολογικό γόνατο. Όσον αφορά το τι μπορεί να κάνει ο ασθενής μετεγχειρητικά, αυτό διαφοροποιείται ανάλογα με το άτομο. Κάθε περίπτωση ασθενούς είναι διαφορετική.

Μάριος Παπά, BSc Physiotherapy

- Advertisement -